بسمه تعالی

تعریف ترس:

ترس احساسی معمولا ناخوشایند اما طبیعی است که در واکنش به خطرات واقعی ایجاد می شود.

تعریف دیگر ترس، مکانیسمی دفاعی است که در آدمی احساس فرار به وجود آورده، زمینه را برای سلامت و امنیت آدمی فراهم می آورد.

دلایل ایجاد ترس در کودکان:

این که چرا کودکان می ترسند همیشه والدین را درگیر ساخته تا راه حلی برای آن بیابند.

ازعوامل آن می توان به چگونگی تربیت در خانواده اشاره داشت. همه ی بچه ها در زندگی شان از برخی چیزها می ترسند وطبیعی است کـه ایـن تـرس ها را قسمتی از فرایند رشد در نظر بگیریم.

در اصل میتوان گفت دلیل اصلی ترس به شناخت کودک از عامل ترس برمیگردد

این ترس ها وقتی غیر عادی تلقی میشوند که مزمن شده، یا به قـدری کودک را آشفته و پریشان سازند که در فعالیت های معمولی او اختلال ایجاد نمایند.

با ترس کودک چه کنیم؟

ترس را باید سریع از بین برد،هراس یا وحشت اگر زود تعدیل نشود، در تمام سنین مخرب است ولی بیشترین اثرات تخریبی در سنین کودکی و نوجوانی به همراه خواهد داشت، سنین کودکی،دوره شکل گیری و ساخت شخصیت فردی و نوجوانی مرحله تکامل و بلوغ شخصیتی است که به علت مقتضیات خاص خود نسبت به سایر مراحل رشد، تاثیر پذیری بیشتری از هیجانات منفی دارد.
نوجوان از یک طرف در تلاش برای تعدیل هیجانات درونی و از سوی دیگر مایل به برقراری ارتباط و پذیرش حد بالای هیجانات بیرونی است، که در نتیجه احتمال دارد نتواند رفتاری متعادل داشته باشد.

پژوهشها نشان داده دختر ها بیشتر از پسر ها ترس را تجربه می کنند.

ترس از موقعیت های اجـتماعی بیشترین نمرات را در میان سایر مقوله های ترس به خود اختصاص داده و پس از آن ترس از حیوانات، ترس از پزشک و وابسته های آن (مانند آمپول) ، مدرسه هراسی، گذرهراسی و ترس از پدیده ها به ترتیب اهمیت قرار داشتند.

راهکارهای مقابله با ترس کودک:

1-نترسیم تا نترسد!
ترس و نگرانی های خود را مدیریت کنید و آنها را با کودک خود به اشتراک نگذارید.

گاهی اوقات این خانواده اسـت کـه مشکل ترس را در کودک به وجود می آورد.

بعنوان مثال اگر یکی از والدین از چیزی ولو پرنده های کوچک بـترسد، ممکن اسـت کـودک این ترس را از محیط خانواده یاد گرفته و از رفتار پدر و مادر تقلید کند.

بچه ها از نگرانی والدینشان آگاهند،کودک ممکن است از نگرانی مادر، متوجه ترس او شود.

با تغییر در چهره و حالت کلام می توانید نگرانی را از بین ببرید و نشان دهید که همه چیز رو به راه است.

بین ترس کودکان از دندان پزشکی و تـرس والـدین آنهـا رابطه مثبت و معناداری وجود دارد.

علت اصلی که موجب ترس کودکان کودکستانی میگردد، تلقین بزرگترها است.

نکته مهم:

ممکن است ترس از بزرگترها به کودکان سرایت کند.

بچه با مشاهده اینکه مادرش هنگام ورود به اتاق تاریک یا صندوق خانه میترسد و یا مادربزرگ هنگام رعد و بـرق با وحشت پنجره ها را میبندد، او نیز از تاریکی و رعد و برق میترسد.
اغلب کودکان که حتی یکبار هم پیش دندان پزشک نرفته اند، با تقلا و گریه در آستانه اتاق دندان پزشک می ایستند.

علتش این است که بزرگترها در حضور کودکان میگویند که معالجه فلان دندان بـا چـه دردی همراه بوده است.

همین ها موجب احساس ترس از دندانپزشک می گردد.

اگر در کودک شما چنین ترسی ایجاد شد سعی کنید داستانهایی بخوانید که در آن ها پزشکان انسان ها را نجات می دهند و آن ها را از رنج و ناراحتی رهایی می بخشند.

برای کودکان خود کتاب های دل انگیز کودکان را درباره پزشکان بخوانید.

۲-توجه در انتخاب اسباب بازي!

در انتخاب اسباب بازی برای کودکان خود سن، جنسیت، نکات تربیتی و روانی را نیز مورد توجه قـرار دهـید و اسباب بازی هایی که موجب دلهره و ترس کودکان میشوند را در دسترس آنان نگذارید.

کودک تمایل دارد با او بازی کنید و برایش اسباب بازی بخرید ولی نه هر بازی و اسباب بازی.

کودکان فطرتا از قیافه های ناشناس و صداهای عجیب و غریب ناراحت می شوند و گریه سرمی دهند.

بنابراین اسباب بازی کودکان نباید باعث ترس آنان شود و نامتناسب با میلشان باشد.

اسباب بازی،بنا به رشد کودک تغییر میکند.معمولا بر روی اسباب بازی ها برچسب هایی وجود دارد که علاوه بر سایر دستور العمل ها، سن مناسب استفاده از آن درج شده است.

علاوه بر محدوه سنی اسباب بازی ها باید متناسب با ویژگی های جسمی و روانی کودک باشد تا اثرات مفید و سازنده را داشته باشد وگرنه بعضی مواقع ممکن است اسباب بازی به دلیل عدم تناسب با ویژگی های سنی و رشدی کودک، او را دچار شکست های متعدد و درنهایت، احساس حقارت کند که در این صورت، آن اسباب بازی برای کودک مضر است.

۳-از ترس پیشگیري کنیم

پیش از آن که کودک در موقعیت ترسناک قرار بگیرد، آمادگی های لازم را به او بدهید.

مثلا اگر احتمال می دهید کودکتان از صدای رعد و برق بترسد، در یک روز طوفانی، او را لباس بپوشانید و به حیاط یا روی بالکن ببرید و به او بگویید که حال در آسمان برقی را خواهد دید و صدای بلندی را خواهد شنید و به این صورت با او بازی کنید.در این صورت است که کودک هنگام رو به رویی با موقعیت ترسناک توان مقابله را دارد.

۴-مقتضیات سنی فرزند را بدانیم و حساس نباشیم

به سن فرزند توجه کنید گاهی اوقات برخی از ترس ها در سنین خاصی طبیعی هستند.نیازی نیست حساسیت زیادی به خرج دهیم.

اغلب ترس ها در دوره های مختلف به طور کلی بدین شکل است که:

1-در نوزادان ترس از صداهای بلند و یا حرکت ناگهانی، اشیا، ارتفاع، غریبه، جدایی، تغییرات در خانه

2-در کودکان پیش دبستانی ترس از تاریکی، سروصدا در شب، ماسک، هیولا و ارواح، حیوانات مانند سگ وسوسک

 

3-کودکان دبستانی از مار و عنکبوت، طوفان و بلایای طبیعی، تنها بودن در خانه، ترس از یک معلم عصبانی، اخبار یا برنامه های تلویزیونی ترسناک، جراحت، بیماری، پزشکان و نیز ترس از رعد و برق می باشد.

 

مراحل ترس :

ترس های کودکان الگوی روشنی دارند، چراکه هرمقطع سنی بحران های سازگاری یا اضطراب های خودش را دارد.

نوزادان تـا شش هفت ماهگی از بودن با غـریبه ها اصلا نگران نمی شوند، اما پس از آن اوضاع تغییر می کند.

نوزاد به تدریج یاد می گیرد بین آشنایان برای مثال مادر و دیگران فرق بگذارد.

در بسیاری از نوزادان،پس از ترس اولیه ی جدا شدن از مادر، خیلی سریع، ترس از غریبه ها به وجود می آید.این ترس ممکن است تعمیم یابد و به یـک ترس گذرا،اما رایج از غریبه ها و ناشناخته ها تبدیل شود.

ترس های بعدی کودکان پیش دبستانی هم کماکان به مسئله ی احساس امنیت خاطر و ترس از امور عجیب و غیرمنتظره برمیگردد.

این کودکان از هرچه خارج از کنترل آنان باشد، می ترسند مثل: تاریکی، پارس سگ های بزرگ، سروصداهای گوش خراش، طوفان، پزشک یـا افـراد غریبه.

با بزرگتر شدن کودک، ترس های او از امور ملموس به امور ناملموس تغییر می یابد و ترس او از اموری چون:

چیزهای اسرارآمیز، تاریکی، تنهایی، تصادفات و جراحات، آدمهای بد، از دست دادن یا مرگ نزدیکان، درمان های پزشکی، مکان های بلند، شکست های شخصی و احمقانه، مرگ و بیماری افزایش می یابد.

۵-صحبت کنیم و توضیح دهیم!

فرزندتان را تشویق کنید تا در مورد ترس ها و نگرانی هایش با شما صحبت کند.

توضیح دهید که چیزی به اسم هیولا وجود ندارد، توجه داشته باشید سعی نکنید با گشتن و چک کردن کمد یا زیر تخت به کودک خود اطمینان بدهید هیولا وجود ندارد زیرا ممکن است با این کارتان کودک فکر کند هیولا می تواند وجود داشته باشد.

۶-ترس را بی ارزش نکنیم :

والدین باید دقت کنند نبایدبخاطر ترسیدن ، فرزندشان را سرزنش کنند.

بزرگترین اشتباهی که والدین مرتکب میشوند، نامحترم دانستن ترس کودک از تاریکی و مسخره کردن اوست.

ترس بچه ها از تاریکی، نشانه خلاقیت و هوش آن هاست. وقتی شما، او را مسخره می کنید یا با الفاظی مانند ترسو و بی عرضه خطابش می کنید،نه تنها ترسش را از بین نمی برید، بلکه باعث می شوید خجالت بکشد و احساس گناه کند.

اگر پدرومادر از فرزندخود انتظارات و تـوقعاتی بیش از توانایی واقعی اوداشته باشند، طفل دچار ترس می شود و در نتیجه تـلاش او نتیجه معکوس به بار می آورد یعنی به جای پیشرفت، عقب گرد میکند.

شاید مسائلی که فرزندتان را می ترساند برای شما بی ارزش و خنده دار باشد اما برای او کاملا جدی و واقعی است.

سعی کنید به او دلداری دهید که احساس ترس او را درک کرده اید. اگر به او این تسلی و خاطر جمعی را بدهید او متوجه می شود ترسیدن امری طبیعی است و باید تلاش کند تا بر آن غلبه کند.

۷-استفاده از تقویت کننده ها و دادن پاداش

هرگاه کودک را در غلبه بر ترسش موفق دیدید، موفقیت او را تحسین کنید.

یک جدول شجاعت طراحی کنید. منظور از شجاعت انجام وظیفه محول شده در تاریکی است. حتی با وجود احساس ترس، بهتر است در مراحل نخست اتاق کاملا تاریک نباشد.

برای مثال : یک چراغ قوه به دست کودک بدهید. برای شب اول ۲دقیقه در تاریکی کافی است، اما هر شب یک دقیقه به این زمان بیفزایید.

این کار را تا آن جا ادامه دهید که کودک بتواند قبل از به خواب رفتن به راحتی در رخت خوابش دراز بکشد.

درصورت موفقیت کودک یک علامت مثبت در جدول بگذارید و بگویید اگر تعداد این علامت ها برای مثال به ۵ برسد، هدیه ای خوب به او خواهید داد.

وقتی کودک نشان داد ترسش از تاریکی از میان رفته است او را برای تماشای فیلم مورد علاقه اش به سینما ببرید.

در صورت لزوم اجازه دهید یکی از اسباب بازی هایش را همراه خود بیاورد و یا هرگونه جایزه دیگری که فکر میکنید کودکتان را خیلی خوشحال می کند به او بدهید.

 

درمان ترس در کودکان :

بهترین درمان جهت ترس کودک ، بازی درمانی و استفاده از تکنیکهای کاردرمانی ذهنی می باشد.

جهت دریافت این خدمات با متخصصین این امر در تماس باشید.                       https://www.tryta.ir

 

گردآوری و بازنویسی : یگانه مهرادفر ، کارشناس روانشناسی

با ما در شبکه های اجتماعی همراه باشید       http://T.me/trytarehab