بسمه تعالی

ای بی ای (ABA) چیست؟

 

روش درمانی ABA يكى از شناخته ترین روش های درمان اوتیسم می باشد.

این روش به کودکان دارای اوتیسم در یادگیری رفتارهای مفيد کمک می کند.

همچنین می توان از آن برای کاهش و یا حذف رفتارهای مخرب ( مانند خودزنی وپرخاشگری و …) کمک گرفت.

 

ویژگیهای ای بی ای (ABA) :

 

سه خصوصيت اصلى هر رفتار در اين روش بررسي ميشود :
١. چگونگى كاركرد هر رفتار : چه می شود یک کودک اوتیستیک اقدام به خود زنی می کند.
٢. تاثير محيط بر رفتار : محیط چگونه به تکرار یک رفتار کمک می کند و چگونه می تواند در کاهش یک رفتار ، اثرگذار باشد.
٣. چگونگی یادگیری یک رفتار : چگونه ما یک رفتار خاص را یاد میگیریم و آن را در مکانهای مناسب استفاده ميکنیم.

 

ای بی ای (ABA) به کودکان مبتلا به اوتیسم کمک می کند تا :

مهارتهای زبانی و ارتباطی آنها بهتر شود
علاقه بیشتری به اطراف خود نشان دهند
با دیگران بصورت موثرتری ارتباط برقرار کنند
یاد بگیرند وقتی چیزی را می خواهند بطور مشخص تر و ساده تری تقاضا کنند
در امور روزمره خود مستقل شوند

 

ای بی ای (ABA) براساس روش تقویت رفتار مثبت ، به تغییر رفتار كودك كمك ميكند

 

در ای بی ای (ABA) روش تقویت مثبت تقریبا همان روش پاداش دادن است.

بدین معنى که هدف اصلی تکرار رفتار مثبت است.

مثلا :

والدین پس از مشاهده رفتار دلخواه از کودک ( مثل سلام کردن ) ، یک پاداش به او بدهند ( مثلا لبخند زدن ) تا کودک به انجام دوباره آن تشویق شود.

از آنجا كه برای یادگیری ، ايجاد يا حذف يك رفتار می بایست در تمام موقعیت ها ( در کلینیک و خانه) به کودک ارائه شود ، درمانگر به والدین یا مربی کودک نیز روش هاى خود را آموزش می دهد و ار آنها میخواهد که تمرینات را در خانه نیز انجام دهند.

خانواده و مربی یاد میگيرند درمقابل برخی از رفتارهای مخرب چگونه برخورد کرده و چطور مانع از تکرار این رفتارها شوند

 

براساس رویکرد ای بی ای (ABA) ، هر رفتار 3 بخش دارد :

 

١- اتفاقات پیشین :

این مرحله به آنچه که قبل از رفتار مورد نظر اتفاق افتاده مربوط است.

برخی از اتقافات پیشین : مانند درخواست کردن کلامی هستند و برخی مانند روشن شدن لامپ ، شنیدن صدا یا دیدن یک اسباب بازی، فیزیکی هستند..

مثال : رفتار سلام کردن

اتفاقات پیشین : وارد شدن پدر

٢- رفتار :
پاسخی كه کودک بعد از مشاهده اتفاقات پیشین از خود نشان می دهد رفتار است.

این پاسخ یا رفتار می تواند کلامی يا حرکتی باشد.

مثال:

اتفاق پیشین :صدای بلند

رفتار: ترسیدن

٣- اتفاقات پسین :

این مرحله به آنچه که بعد از رفتار مورد نظر رخ می دهد مربوط است. اتفاقات پسین همان تقویت مثبت بعنوان پاداش یا بی تفاوتی برای رفتار مخرب باشد.

 

اين روش شناخته شده ترین راه حل برای اختلال اتیسم است .اما متاسفانه از این رویکرد در کشور ما به صورت غیر علمی استفاده می گردد و آن چیزی که اکنون در حال اجرا است فرمت قدیمی این رویکرد در دهه های 70 و80 میلادی است كه سالهاست در كشور هاى جهان اول منسوخ و رد شده است.

نكته ى اساسى در رويكرد ABA :

اABA ، بسیاری از رویکرد های مداخلاتی را برای کودکان پی ریزی می كند و يك رویکرد درمانی جداگانه نیست و اشتباه است که در همه جا این دانش و علم را یک روش درمانی می دانند.

 

این رویکرد گران ترین و پرهزینه ترین رویکرد درمانی اتیسم است و از طرفی نیازمند تجربه و تخصص فراوان کاردرمان است که در هیچ اموزشگاهی قابل آموزش نیست.
ناگفته نماند که برخی از مراکز با افراد غیر متخصص  بعنوان مربی همچنان از این رویکرد به صورت غیر منعطف استفاده می کنند که جای تاسف دارد و پس از گذشت سالها و هزینه بسیار ، نتیجه مطلوبی به دست نمی آید.

 

نویسنده : سارا گلزاده ،کارشناس کاردرمانی

 

مرکز کاردرمانی و گفتاردرمانی تریتا،شروع ایده های جدید